اختصاصی پایگاه خبری بازتاب تبریز، درست وسط یک بعدازظهر داغ بهاری، وقتی آفتاب بی‌ملاحظه بر آسفالت داغ خیابان می‌تابد و عابران پیاده بی‌حوصله در جست‌وجوی سایه‌ای راه می‌روند، ناگهان صدای بوق ممتد یک خودرو فضا را می‌شکند. در خیابان، جایی میان پیاده‌رو و حاشیه خط دوم، وانت‌باری با بار گوجه‌فرنگی و هندوانه پارک شده و رهگذران ناچارند با احتیاط از لابه‌لای خودروها عبور کنند.
این صحنه، دیگر فقط به بازارهای شلوغ جنوب شهر محدود نمی‌شود. در هفته‌های اخیر، با افزایش فعالیت دستفروش‌ها و وانت‌بارهای میوه‌فروش، بسیاری از خیابان‌های اصلی نیز به نمایشگاه‌های موقت اجناس بدل شده‌اند؛ نمایشگاهی بدون هماهنگی، بدون چارچوب، و گاهی حتی بدون راه عبور برای مردم و خودروها.
خانم جوانی که فرزندش را در کالسکه هل می‌دهد، با گلایه می‌گوید: «برای رد شدن از این مسیر باید کالسکه رو بلند کنم. راهی نمونده. یا باید از خیابون رد بشیم یا از بین میوه‌ها.»
از آن‌سو، یکی از فروشندگان که وانتش را کنار خیابان پارک کرده، معتقد است که «ما چاره‌ای نداریم. مغازه نداریم. اجاره‌ها سر به فلک زده. اینجا تنها راه نونه.»
واقعیت این است که ماجرا تنها یک سویه ندارد. افزایش نرخ بیکاری، بالا رفتن هزینه اجاره مغازه و کاهش قدرت خرید مردم، بخشی از دلایلی است که موجب گسترش این نوع مشاغل خیابانی شده است. اما در غیاب برنامه‌ریزی شهری و نبود سازوکارهای مشخص برای ساماندهی، این وضعیت هم برای کسب‌وکارهای رسمی و هم برای شهروندان به یک معضل تبدیل شده است.
کارشناسان شهری هشدار می‌دهند که ادامه این روند می‌تواند منجر به بی‌نظمی، گره‌های ترافیکی شدید و نارضایتی عمومی شود. در عین حال، برخی طرح‌های ساماندهی مانند اختصاص بازارچه‌های موقت یا ایجاد فضاهای فروش با نظارت شهرداری، تا امروز یا به درستی اجرا نشده‌اند یا با استقبال فروشندگان همراه نبوده‌اند.
تا زمانی که تعادلی میان معیشت دستفروش و حقوق شهروندی برقرار نشود، باید همچنان در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر دنبال راهی برای عبور از پیاده‌روهایی گم‌شده بگردیم .
* فاطمه علیدخت
