به گزارش پایگاه خبری بازتاب تبریز، فعالیت‌های توسعه فناوری نانو در کشور از سال ۱۳۷۹ آغاز شد. در سال ۱۳۸۲، با شناسایی فناوری‌نانو به عنوان یک فناوری دارای اولویت ملی، ستاد ویژه توسعه فناوری نانو به منظور پیگیری توسعه این فناوری در کشور تشکیل شد.
دیدگاه ستاد برای توسعه فناوری نانو، تدوین چارچوب فعالیت بلندمدت کشور در این حوزه بود و در این مسیر، برنامه راهبردی ده‌ساله فناوری نانو در ستاد تهیه و در مرداد ماه ۱۳۸۴ به تصویب هیئت دولت رسید. در اردیبهشت ۱۳۸۵، شورای عالی انقلاب فرهنگی در پانصد و هشتاد و دومین جلسه خود، ضمن تأکید بر اجرای دقیق «سند راهبرد آینده»، سیاست‌ها و راهبردهای توسعه و ارتقای این فناوری در کشور را تصویب کرد. این سند با عنوان «سند راهبرد آینده» قرار گرفتن در میان ۱۵ کشور برتر جهان در حوزه فناوری‌نانو و تلاش برای ارتقای مداوم این جایگاه به منظور تولید ثروت و بهبود کیفیت زندگی مردم را هدف‌گیری کرده است.
مجموعه فعالیت‌ها و اقدامات ستاد در سال‌های ۸۲ تا ۸۶، موجب بسط الگوی ستاد و تأسیس ستادهای فناوری‌های راهبردی توسط معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در سال ۸۷ شد. ستاد ویژه توسعه فناوری نانو نیز در چتر حمایت‌های مادی و معنوی این معاونت قرار گرفت.
ستاد توسعه فناوری‌های نانو در سال‌های اخیر به «ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو» تغییر نام داده و این تغییر نام به منظور پوشش گسترده‌تر و جامع‌تر فناوری‌های میکرو در کنار فناوری‌های نانو انجام شده است.
در واقع، ستاد توسعه فناوری‌های نانو که از سال ۱۳۸۲ به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد، در ابتدا بر توسعه فناوری‌های نانو متمرکز بود. با پیشرفت این فناوری‌ها و ظهور فناوری‌های میکرو، ستاد تصمیم گرفت تا دامنه فعالیت‌های خود را گسترش دهد و فناوری‌های میکرو را نیز در بر بگیرد.
بر اساس این تغییر، این ستاد اکنون با نام «ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو» شناخته می‌شود و وظایف و مأموریت‌های خود را در هر دو حوزه فناوری نانو و میکرو دنبال می‌کند.
این ستاد، چتر حمایتی گسترده‌ای برای محققان و علاقه‌مندان به فعالیت در عرصه فناورهای نانو و میکرو در نظر گرفته است که از جمله آنها می‌توان به حمایت از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی و دستاوردهای آن، حمایت از انتشار مقاله در نشریات منتخب (ویژه نشریات سال ۲۰۲۵)، حمایت از اعضای هیئت علمی تمام‌وقت دانشگاه‌ها و پژوهشگاه در انجام پژوهش‌های محصول‌محور، حمایت از شرکت‌های فعال در حوزه فناوری نانو و دارای تأییدیه نانومقیاس، کارگزاران توسعه فناوری نانو و شرکت‌های مورد تأیید کارگروه‌های توسعه فناوری و نوآوری و صنعت و بازار به منظور توانمندسازی و خدمات تجاری‌سازی آنها، ارزیابی محصولات متقاضیان حقوقی (شرکت یا کارگاه تولیدی) دریافت تأییدیه نانومقیاس و برگزاری جشنواره ملی دانش‌آموزی نانو اشاره کرد.
ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو، طی یک سال گذشته (از شهریورماه ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۴) اقدامات قابل توجهی در راستای ارتقای صنایع موجود، توسعه و مدیریت بازار محصولات نانو در سطح ملی، منطقه و جهانی، صادرات پایدار و ارتقای نشان ساخت ایران محصولات نانو در بازارهای منطقه، ارتقای نوآوری بر پایه فناوری‌های بدیع با اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی بالا و حفظ جایگاه علمی و ارتقای اقتدار کشور در علم و فناوری نانو به سرانجام رسانده است که در این گزارش به اهم آنها اشاره می‌شود.
این ستاد در زمینه ارتقای صنایع موجود با بهره‌گیری از فناوری نانو به دستاوردهای کلیدی و ملموسی همچون «رشد ۱۰۲ درصدی حجم فروش بازار فناوری نانوی ایران در سال ۱۴۰۲ با حجم فروش ۶۱۸.۸۹۰ میلیارد ریال نسبت به سال گذشته» ، «تحقق میانگین ۶.۵۵ درصد رشد فراتر از تورم بازار فناوری نانو ایران در چهار سال منتهی به سال ۱۴۰۲» و «ارزش ۱.۶۲۰ میلیون دلاری بازار فناوری نانو ساخت ایران (سال ۱۴۰۲)» رسیده است.
«حمایت از ۶۲ طرح تحقیق و توسعه درون‌زا در شرکت‌های صنعتی بزرگ و متوسط در حوزه‌های صنعتی مختلف»، «حمایت از اجرای ۴۰ طرح توسعه زنجیره ارزش فناوری نانو در راستای رفع نیازها و چالش‌های کشور در حوزه‌های صنعتی گوناگون» و «حمایت از به‌هم‌رسانی ۶۶ طرح عرضه و تقاضای صنعتی در قالب اجرای برنامه تبادل فناوری نانو» نیز از دیگر توفیقات ستاد فناوری نانو در این عرصه است.
این ستاد در شاخص توسعه و مدیریت بازار محصولات نانو در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی نیز موفق به ارزیابی و اعطای تأییدیه نانومقیاس به ۱۳۳ محصول صنعتی در سال ۱۴۰۳ و ثبت آمار ۱.۷۳۵ محصول تولیدشده توسط بیش از ۴۰۰ شرکت صنعتی شده است.
ارائه بیش از ۱۰۰۰ خدمت تجاری‌سازی به ۱۹۴ شرکت فناوری نانو و ارائه ۲۶۰ مشاوره تخصصی به شرکت‌های نانو در پیشخوان‌های مشاوره کسب وکار نیز از دیگر اقداماتی است که توسط ستاد ویژه توسعه فناوری نانو و میکرو صورت گرفته است.
این ستاد در زمینه صادرات پایدار و ارتقای نشان ساخت ایران محصولات نانو در بازارهای منطقه نیز توفیقات چشمگیری داشته به طوری‌که سهم ۲.۹ درصدی صادرات (۱.۱۴۵ میلیون دلاری) و ۸.۹۰ درصدی فروش داخلی از حجم بازار فناوری نانو ایران (سال ۱۴۰۲) به این حوزه اختصاص یافته است.
افزایش بیش از ۱۰۰ درصدی میزان صادرات محصولات نانو در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال گذشته، رسیدن حجم صادرات محصولات فناوری نانو ساخت ایران به ۱.۱۴۵ میلیون دلار (سال ۱۴۰۲)، قرار گرفتن ۵۰ کشور به‌عنوان مقاصد صادراتی محصولات نانوی ایران و قرار گرفتن کشورهای عراق، سوریه و هند در رتبه‌های اول تا سوم بین این مقاصد از نظر ارزش صادرات (سال ۱۴۰۲) از جمله این دستاوردها به شمار می‌آید.
در این مدت، با حمایت ستاد فناوری نانو، بیش از ۵۰ هیئت تجاری از شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه نانو به نمایشگاه‌های بین‌المللی کره جنوبی، ترکیه، چین، روسیه و ژاپن برای تسهیل ورود محصولات نانو به بازار صادراتی و گسترش شبکه صادراتی شرکت‌های نانو اعزام شده‌اند.
ارتقای نوآوری بر پایه فناوری‌های بدیع با اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی بالا یکی دیگر از اهدافی است که توسط ستاد ویژه توسعه فناوری نانو دنبال می‌شود و با برنامه‌های عملیاتی، سهم ۱۹ درصدی اختراعات نانوی ایران (۲۰ اختراع از کل اختراعات ایران و ۱۰۶ اختراع در ادارات USPTO و EPO) (سال ۲۰۲۴) محقق شده است.
در این راستا، طرح توسعه ۷ محصول نانو با نوآوری جهانی و ویژگی‌های منحصربه‌فرد شامل «نانوجاذب گرانولی حذف آرسنیک از آب»، «ماده مؤثره رادیوداروی (۹۹mTC) Tilmanocept» فناوری‌های فراصوت متمرکز و نانوحباب»، «بازدارنده و پایدارکننده هیبریدی جهت تثبیت سازندهای حساس به آب (شیل)»، «ابرباتری اسید-سرب»، «الکترولیت جامد پلیمری باتری‌های لیتیومی» و «دستگاه تولید میکرونیدل به‌صورت خودکار و پیوسته» انجام گرفته است.
علاوه بر این، ستاد فناوری نانو در یک سال گذشته از اجرای ۳۴ طرح توسعه فناوری‌های بدیع و نوظهور نیز حمایت کرده است.
اقدامات حمایتی این ستاد با هدف حفظ جایگاه علمی و ارتقای اقتدار کشور در علم و فناوری نانو، به نمایه‌شدن ۱۰.۸۶۰ مقاله مرتبط با فناوری نانو در WoS توسط محققان ایرانی و قرار گرفتن ایران در رتبه ششم جهان (سال ۲۰۲۴) منجر شده است.
سهم ۳۲ درصدی مقالات نانو مشترک ایران با کشورهای دیگر (سال ۲۰۲۴)، قرار گرفتن ایران در رتبه اول جهان از لحاظ تعداد مقاله به ازای مقدار تولید ناخالص داخلی (GDP) بر اساس نرخ برابری قدرت پول (PPP) (۲۰۲۳) نیز از دیگر توفیقات به دست آمده در این عرصه است.
ثبت ۱۰ پتنت نانو توسط ایران در دفتر ثبت پتنت آمریکا در سال ۲۰۲۴ و رسیدن تعداد کل اختراعات نانو ایران در دفاتر ثبت پتنت آمریکا و اروپا به ۳۶۴ اختراع (۲۵ درصد از کل پتنت‌های ثبت‌شده ایران و ۱۹ پتنت نانو در ازای هر ۱۰۰ مقاله) هم در یک سال گذشته صورت گرفته است.
از دیگر اقدامات ستاد ویژه فناوری نانو در یک سال گذشته می توان به بررسی و حمایت از ۱.۹۴۰ عنوان فعالیت پژوهشی توسط محققان فعال در ۱۷۰ دانشگاه و مرکز پژوهشی مختلف کشور و حمایت از ۵۵ استاد دانشگاه دارای پژوهش‌های محصول‌محور اشاره کرد.
